Novo Cabo Fisterra 1. Ciencias sociais, xeografía e historia

O Sol é unha estrela, de tamaño mediano, situada nun extremo da galaxia denominada Vía Láctea. As estrelas son astros con luz propia a cuxo redor xiran os planetas e mais os seus satélites. A Vía Láctea é unha dos millóns de galaxias que existen no Universo. Chamámoslle Universo ao conxunto de corpos celestes e ao espazo que os contén. [...]

Un mapa é a representación de toda a Terra ou dunha parte dela. A cartografía é a ciencia que se encarga de elaborar os mapas. Antigamente, a confección dos mapas era lenta e difícil, xa que se debuxaban a partir de observacións sobre o terreo e mediante complicados cálculos matemáticos. [...]

No noso planeta, as terras áchanse repartidas en diversos continentes ou grandes masas de terra que emerxen ou sobresaen dos océanos e mares. Aínda que existen cinco grandes masas continentais (África, América, Eurasia, Oceanía e Antártida), habitualmente dividimos a Terra en seis continentes: África, América, Asia, Europa, Oceanía e Antártida. [...]

A auga é a substancia máis abundante que hai na Terra, xa que ocupa as tres cuartas partes da superficie do planeta. Pódese atopar en estado sólido (xeo), líquido (auga) e gasoso (vapor). A auga preséntase na Terra en forma de auga doce e auga salgada. No entanto, a proporción de cada unha é moi desigual: o 97,21% da auga da Terra é salgada e só o 2,79% é doce. [...]

Os fenómenos atmosféricos (temperatura, humidade, precipitacións, presión atmosférica e vento) inflúen no tempo e no clima e danse na troposfera, isto é, na parte baixa da atmosfera. O tempo refírese á situación da atmosfera nun lugar e nun momento determinados. Así, por exemplo, dicimos que hoxe vai calor en Sevilla ou que está a chover en París. [...]

As paisaxes poden ser naturais e humanizadas. A paisaxe natural caracterízase polo predominio de elementos orixinais do medio e a escasa ou nula intervención humana. Pero na actualidade é difícil atopar un medio autenticamente natural xa que os seres humanos actuamos sobre o medio e o transformamos. Por iso, cando falamos de paisaxe referímonos ao medio natural e á súa interrelación coa acción humana. [...]

No continente europeo existe unha moi ampla variedade de climas e paisaxes: oceánico, mediterráneo, continental, polar e de alta montaña. Esta variedade de climas e paisaxes do noso continente débese ás grandes diferenzas latitudinais, ás diversas altitudes do seu relevo, á proximidade ou afastamento dos océanos e mares, á existencia de moitos mares e penínsulas ao seu redor e, sobre todo, á influencia das correntes mariñas. [...]

Despois da Segunda Guerra Mundial, o crecemento do consumo, a expansión das cidades e da industria, a aplicación de técnicas agrícolas avanzadas, o desenvolvemento dos transportes, etc., aceleraron e intensificaron o impacto humano sobre o medio natural ou ambiente. [...]

Galicia, a rexión máis occidental de Europa, atópase no extremo Noroeste da Península Ibérica. O seu relevo está formado por montañas arredondadas, chairas, vales e depresións. O litoral galego é moi extenso e está bañado polo océano Atlántico e o mar Cantábrico. Trátase de costas altas, escarpadas e moi irregulares. Os ríos son caudalosos debido ás continuas chuvias, polo que existen gran cantidade de zonas húmidas. [...]

A Prehistoria abrangue un longo período de tempo que se inicia coa orixe da especie humana, hai máis de dous millóns de anos, e se espalla ata a invención da escritura (3500 a.C.). No primeiro período prehistórico, o Paleolítico, os seres humanos eran nómades e vivían da caza e da colleita de froitos; dominaron o lume e fabricaron instrumentos rudimentarios con pedras e ósos de animais. [...]

Hai uns 6000 anos, as melloras agrícolas facilitaron a aparición de sociedades máis prósperas e complexas. Ademais, moitas aldeas neolíticas transformáronse en cidades e xurdiron as primeiras grandes civilizacións urbanas. A agricultura espallouse polas extensas chairas ao redor dos ríos Tigris e Éufrates en Mesopotamia, e do Nilo en Exipto. [...]

A civilización grega naceu nas costas da península Balcánica e nas illas do mar Exeo, e espallouse despois por gran parte do litoral mediterráneo. Os gregos organizáronse en pequenas cidades independentes: as polis. Aínda que eran autónomas, todas as polis gregas estaban unidas por dous fortes lazos culturais: unha mesma lingua e unha relixión común. [...]

Ao longo do I milenio a.C., diferentes pobos indoeuropeos, procedentes do Leste de Europa e de Siberia, penetraron na Península Ibérica e asentáronse no Norte e mais na Meseta. Estes pobos mesturáronse coas comunidades autóctonas, ás que lles achegaron o coñecemento da metalurxia do ferro, e conformaron o que coñecemos como pobos celtas peninsulares. Tamén durante o I milenio a.C. [...]

Roma foi, durante moito tempo, unha pequena cidade da Península Itálica gobernada por unha monarquía. Pero no século VI a.C., os seus habitantes expulsaron os reis e constituíronse en República. Despois de numerosas guerras, Roma fíxose dona das terras que rodeaban o Mediterráneo desde a Península Ibérica ata Oriente, convertendo este mar no Mare Nostrum. Finalizado o período de conquistas, Roma transformouse nun Imperio. [...]

A cultura creada polos antigos gregos e romanos é un dos grandes patrimonios da humanidade e a base da nosa cultura occidental. Os gregos foron un pobo preocupado polo ser humano, polo saber, pola arte e pola organización da sociedade. E en Grecia naceron a filosofía, o coñecemento científico, os canons artísticos, os Xogos Olímpicos e a democracia como forma de goberno. Os romanos, pola contra, foron un pobo máis práctico. [...]

No século III a.C., a zona oriental da Península Ibérica foi ocupada polos cartaxineses e converteuse nun territorio clave do enfrontamento entre Roma e Carthago. Para opoñerse á expansión cartaxinesa, os romanos decidiron ocupar o territorio peninsular ao que lle chamaron Hispania. A presenza romana en Hispania iniciouse a finais do século III a.C., co desembarco das lexións en Ampurias (218 a.C. [...]

Co afundimento do Imperio romano ao longo do século V, fragmentouse a unidade do Mediterráneo. E despois da desaparición definitiva do Imperio romano de Occidente como consecuencia das invasións bárbaras (visigodos, francos, vándalos, suevos…) xurdiron numerosos reinos xermánicos. O Imperio romano de Oriente, ao que lle chamamos Bizantino, tamén sufriu as invasións, pero os seus emperadores resistiron o empuxe dos bárbaros. [...]